Ο χώρος της Ιωάννας και ο χρόνος του Ιωάννη

Βγήκαν στο δρόμο. Έβρεχε. Τα φώτα του δρόμου αναμμένα. Στο βάθος απέναντι οι πολυκατοικίες. Το κάστρο φωτισμένο. Το έβλεπαν καθώς κατέβαιναν τις σκάλες μέσα από ένα άνοιγμα που άφηναν τα σπίτια. Στον ορίζοντα, πέρα στη θάλασσα, τα γρι–γρι ψαρεύουν. Οι πολυκατοικίες κλείνουν τώρα τη θάλασσα που άλλοτε φαινόταν από δω ψηλά. Οδός Θεσσαλονίκης. Η στάση των λεωφορείων έρημη. Το τελευταίο λεωφορείο από ώρα έχει φύγει.  Οδός Υψηλάντου. Οδός Αιμιλιανού,  η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, το κάστρο και το παλιό υδραγωγείο. Πεύκα στους κήπους. Ακόμα οι πολυκατοικίες δεν εξαφάνισαν τον ορίζοντα.

— Από δω πού πάμε;
— Κάτω στο παλιό Φάληρο, στις παλιές Μπανιέρες. Εκεί που κολυμπούσαμε τα καλοκαίρια.
— Δεν κολυμπούσα εγώ.
— Τι οδός είναι αυτή;
— Δεν ξέρω, δε θυμάμαι, δεν έχεις έρθει άλλη φορά από δω;
— Όχι, το σπίτι μου είναι στην Παναγία. Στο γυμνάσιο πήγαινα από την οδό Ρούσβελτ.
— Αυτές οι πέτρες απαγορεύουν την κάθοδο των αυτοκινήτων. Οδός Χαριλάου Τρικούπη. Αυτό το παλιό κτίριο με τον τρούλο στην κορυφή είναι ο παλιός Ραδιοφωνικός Σταθμός, το είχε χτίσει παλιά ένας καπνέμπορος, τώρα στεγάζεται η ΚΥΠ. Τα αντικείμενα βαστάνε τη μνήμη μας. Εσύ τι βλέπεις;
— Δε θυμάμαι παρά ελάχιστα πράγματα. Σχεδόν δεν μπορώ να σου περιγράψω το δωμάτιό μου.
— Από δω βγαίνουμε στην οδό VIIης Μεραρχίας. Δίπλα τώρα είναι η Μασονική Στοά.
— Εδώ είναι η στάση των λεωφορείων για τη Δεξαμενή. Αυτές οι σκάλες που τώρα κατεβαίνουμε, δίπλα από τη Σχολή Πυθαγόρας, θα μας βγάλουν στις Μπανιέρες.
— Όταν πηγαίναμε εκδρομή για την Καλαμίτσα αυτές οι σκάλες δεν υπήρχαν, αλλά από δω περνούσαμε.
Κατέβαιναν τις σκάλες. Στάθηκαν στο τέλος. Ο δρόμος έμοιαζε αδιέξοδος καθώς τεράστια πολυκατοικία τον έφραζε αφήνοντας στο πλάι μικρό στενό δρομάκι.

— Δε θα σε ξαναδώ.
— Πίσω απ’ αυτή την πολυκατοικία είναι η θάλασσα. Εδώ μ’ έφερνε η μητέρα μου για κολύμπι, είχε ξύλινα παραπήγματα όπου γδύνονταν χωριστά οι γυναίκες από τους άντρες, και στην αμμουδιά υπήρχε ένα διαχωριστικό σύρμα όπου ένας ναύτης περιπολούσε.
— Αστείο.
— Ναι, τώρα είναι.
Πέρασε το λεωφορείο της γραμμής 4. Η θάλασσα ακουγόταν. Πέρασαν την άσφαλτο και ακούμπησαν στον τοίχο. Από τη θάλασσα ερχόταν μια αίσθηση αλμύρας. Η βροχή είχε σταματήσει.
— Εκεί κάτω, βλέπεις, είναι υπολείμματα από σπίτι χτισμένο πάνω στη θάλασσα, κάηκε στην Κατοχή. Η αμμουδιά διαμορφώθηκε διαφορετικά με τον καινούριο δρόμο.
— Βγάλε τη μαντίλα σου, δε βρέχει πια.
Την τράβηξε σιγά, την κατέβασε στο λαιμό της. Τα μάτια της πέσαν σ’ ένα παράθυρο φωτισμένο. Περπατούσαν για το κέντρο της πόλης. Δε μιλούσαν.

— Εδώ είναι το Φάληρο, πριν ήταν κέντρο διασκέδασης, μάζευε πολύ κόσμο, εδώ στη γωνία, μετά έγινε Μουσείο κι ύστερα Ωδείο, τώρα όλα αυτά έχουν χαθεί, έγιναν προσχώσεις τεχνητές στη θάλασσα, νέοι τοίχοι να συγκρατούν το χώμα και οι δρόμοι για την έξοδο από την πόλη και την είσοδο…
Προσπάθησε να την κοιτάξει στα μάτια, αλλά η Ιωάννα είχε γυρίσει το πρόσωπό της από την άλλη πλευρά.
— Αυτό εκεί είναι το καινούριο Μουσείο, εδώ που περπατάμε λίγο πιο εκεί ήταν το παλιό, η θάλασσα έφτανε εδώ μέχρι τα πόδια μας, εδώ που δημιούργησαν τις προσχώσεις.
— Κοίταξε καλά. Πίσω από τη νύχτα είναι η θάλασσα, υπάρχει, είναι τα νησιά, πιο πέρα είναι ο ήλιος που σε λίγο θα προβάλει. Στις 6.55’.  Αναπότρεπτα.
Η Ιωάννα κοιτούσε, πέρα από τους ηλεκτρικούς λαμπτήρες της παραλίας, το βαρύ κατακάθι της νύχτας, τώρα σιγά-σιγά γινόταν πιο ελαφρύ από το φεγγάρι που περνούσε σα σαΐτα αργαλειού μέσα από τα αραιά σύννεφα. Γύρισε και κοίταξε τον Ιωάννη στα μάτια. Ένα αχνό χαμόγελο φάνηκε στα χείλη της. Γύρισαν την πλάτη στη θάλασσα κι άρχισαν ν’ ανεβαίνουν το λιθόστρωτο.
Κείμενο: Πρόδρομος Μάρκογλου, Εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1988
Αεροφωτογραφία του 1961: (Α) Οδός Θεσσαλονίκης, (Β) Άγιοι Ανάργυροι, (C) Ραδιοφωνικός σταθμός, (D) 7ης Μεραρχίας, (Ε) Πυθαγόρας, (F) Φάληρο-Παλιό Μουσείο, (G) Μπανιέρες (Ραψάνη),
(Η) Σουηδικό σπίτι.

Καιρός για Πέμπτες...

Σκέψη του παροδικού που σε παραλύει...

Η ζωή του ανθρώπου είναι καμωμένη από καιρούς: καιρός να σπείρεις, καιρός να θερίσεις, καιρός της θλίψης, καιρός της χαράς, καιρός της αγάπης, καιρός της μοναξιάς. Αν το σκεφτείς έτσι, θα μπορέσεις και στη χαμηλότερη στιγμή να στηριχτείς, γιατί κι αυτή θα ανήκει σ' έναν από τους καιρούς της ζωής σου. 
Γ. Σεφέρης

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Την ΠΕΜΠΤΗ, 23/1/2025, θα κόψουμε την βασιλόπιτά μας, στην ταβέρνα "Το Αραλίκι", στην Θ. Πουλίδου, στην Παναγία, απέναντι από το Ιμαρέτ. Ώρα προσέλευσης: 9μμ.

Καλούνται όλοι οι συμμαθητές μας, απόφοιτοι του 1977 από το Β' Λύκειο Αρρένων Καβάλας, να παρευρεθούν στην συνεστίαση.

Το φεγγάρι απόψε

Φάση: Αύξων Μηνίσκος
Σελήνη: 4 ημερών
Φωτεινότητα: 17%
Απόσταση από τη Γη: 396.820 χιλιόμετρα
 

στη μεγάλη νύχτα στη μικρή ημέρα

Μόνη κι άζωη στάθηκε η νύχτα. Με σιδερένια δεσμά την καθήλωσε το αυστηρό μέτρο κι ο ψυχρός αριθμός. Σαν των ανέμων τη σποδό σε λόγια ζοφερά θρυμματίστηκε της ζωής η απροσμέτρητη άνθηση. Δραπέτευσαν η φαντασία  κι οι οδοιπόροι των ουρανών. Γέμισαν κόσμους φωτεινούς τα μήκη τ΄ουρανού. Δεν ήταν πια το φως οίκημα των θεών και ουράνιο σημάδι. Πέπλα νυχτερινά τους σκεπάσαν... 
Novalis,Ύμνοι στη νύχτα,1799

Jim & John

Η 8η Δεκεμβρίου συνδέει δύο καλλιτέχνες που δεν ανήκουν στο παρελθόν αλλά στο παντοτινό τώρα, τον Jim Morrison και τον Johh Lennon. Ο Morrison γεννήθηκε αυτή την ημέρα το 1943, ο Lennon δολοφονήθηκε το 1980. Αυτή η σύμπτωση είναι κάτι παραπάνω από μια ιστορική λεπτομέρεια. Οι δύο τους μας υπενθυμίζουν ότι η τέχνη που αξίζει δεν υποτάσσεται στο χρόνο. Ο Morrison είναι ίσως σήμερα πιο επίκαιρος από ποτέ. Στην εποχή μας των ρηχών εικόνων, των άπειρων ροών δεδομένων και των ψευδαισθήσεων αυθεντικότητας ο Morrison με τη σκοτεινή του ενέργεια υπενθυμίζει την ανάγκη να καταδυθούμε στα ένδον χωρίς σιγουριές, χωρίς οδηγίες, να αντιμετωπίσουμε το χάος μας, να επιβιώσουμε όχι παρά το σκοτάδι αλλά εξαιτίας του. Σε μια εποχή που οι άνθρωποι τρομάζουν να νιώσουν, οι στίχοι του μας προκαλούν: Break on through to the other side...

O Lennon, αντίθετα, μας καλεί να φανταστούμε το αδύνατο. Το Imagine δεν είναι απλώς ένας ύμνος, είναι μια αντίσταση στην παραίτηση. Ο Lennon δεν μας ζήτησε ποτέ να πιστέψουμε ότι η ουτοπία είναι εφικτή, αλλά να την οραματιστούμε γιατί έτσι μπορούμε να αναμετρηθούμε με τις αποτυχίες μας. Το έργο του είναι μια γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο που θέλουμε να έχουμε και σε αυτόν που δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε. Ο Morrison μας μαθαίνει να βλέπουμε το σκοτάδι μας ως δύναμη. Ο Lennon μας δείχνει ότι η ελπίδα δεν είναι συναίσθημα αλλά κατάκτηση. 

Η 8η Δεκεμβρίου είναι η ημερομηνία που μας θυμίζει ότι αυτοί οι δύο καλλιτέχνες δεν έφυγαν ποτέ πραγματικά, μας καλούν να απαιτήσουμε μια πιο αληθινή ζωή και να φανταστούμε έναν κόσμο όπου η τέχνη δεν παύει να ταρακουνά ότι θεωρούμε δεδομένο.

Απόγευμα Κυριακής

Το παρελθόν κρύβεται στα απογεύματα, τότε ο χρόνος επιβραδύνεται ορατά, αποκοιμιέται στις γωνίες, μισοκλείνει τα μάτια του σαν γάτα μπροστά στο φως που μπαίνει μέσα από τα λεπτά στόρια. Πάντα είναι απόγευμα όταν θυμόμαστε κάτι, ή τουλάχιστον για κάποιους έτσι είναι. Τα πάντα είναι στο φως.

Georgi Gospodinov: Χρονοκαταφύγιο 

Η ποιότητα του φωτός

Το λιμάνι της Καβάλας αποτελεί ένα βαθύ όρμο και επειδή είχαμε αντίθετο τον άνεμο πήραμε κατεύθυνση δεξιά με προορισμό το ακρωτήρι που προεξέχει περισσότερο, ώστε διασταυρωνόμενοι να έχουμε εκείνο τον κάβο αριστερά στον οποίο είναι σκαρφαλωμένα τα σπίτια τη πόλης. 

Όταν λοιπόν φτάσαμε σχεδόν στ΄ ανοιχτά και ατενίζαμε την απεραντοσύνη τη λάμψης και του γαλάζιου αβίαστα φωνάξαμε: Ω τι μαγεία! Τη νύχτα είχε σταματήσει η βροχή. Στην ατμόσφαιρα δεν υπήρχε ο παραμικρός υδρατμός. Στην πράσινη και καστανή ακτή μπορούσαμε να διακρίνουμε κάθε πέτρα και βράχο. Κι από τις δύο πλευρές του όρμου έλαμπε το φωτεινόσταχτο  ακρωτήρι. Στο βάθος του η πόλη, με τις επάλξεις του φρουρίου ψηλά κοντά στο τζαμί ο πράσινος θόλος του πελώριου πλάτανου κι από πίσω τα γυμνά πέτρινα βουνά με τους παλιούς πολεμικούς τους πύργους. Όμως πάνω στη θάλασσα τα πάντα ήταν τυλιγμένα στη γλυκιά λάμψη και φωτεινότητα και μέσα από αυτήν τα βουνά των νησιών το ένα δίπλα στο άλλο γαλάζια γεμάτα θέλγητρα και ευδαιμονία. Σκοτεινό σε γκρίζο φόντο ήταν το χρώμα πάνω από τη Θάσο των δασών τη η ράχη.

Σε αυτήν την φωτεινή ατμόσφαιρα, τα πάντα φαίνονταν τόσο άμεσα και τόσο οικεία ενώ το βλέμμα εισχωρεί όλο και περισσότερο στο διαυγές βάθος. Ακόμα και οι πιο μακρινές ακτές οι πιο απαλές γραμμές σαν ανάσα σχηματισμένες, προδίδουν την παρουσία τους με χάρη και οικειότητα.

Κείμενο: Franz von Löher(1818 -1892), Griechische Küstenfahrten, Bielefeld und Leipzig 1876. Απόδοση στα ελληνικά, Π. Ενεπεκίδη.

Φωτογραφία: Η Καβάλα στις 28-1-1903.

Πρωινό Κυριακής

... που είναι πάντα δύσκολη
 

Ήμασταν χαρούμενοι τότε;

 Σε μία πρόσφατη επιστημονική μελέτη αναφέρεται ότι οι νέοι από τη δεκαετία του ΄70 μέχρι τη δεκαετία του '90 έζησαν την καλύτερη περίοδο και ήταν πιο ευτυχισμένοι. Σ΄ αυτές βέβαια τις έρευνες έχει μεγάλη σημασία ποιες παράμετροι έχουν ληφθεί ως κυρίαρχες. Η ελευθερία, η Δημοκρατία, η ασφάλεια και οι πολλές ευκαιρίες είναι ψηλά στη λίστα. Μοιάζουν κάπως τεχνοκρατικές αλλά η καθεμιά τους έχει πολύ περισσότερο όνειρο μέσα τους απ' ότι φαίνεται. Η δεκαετία του '80, που θυμόμαστε σαν έφηβοι, ήταν σίγουρα η δεκαετία της ξεγνοιασιάς. Ήταν κάτι σαν παιδική χαρά. Καμία δεν συγκρίνεται μαζί της. Βέβαια σε καμία άλλη δεκαετία δεν ήμασταν έφηβοι, οπότε υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να έχουμε εξιδανικεύσει τα χρόνια της νεότητά μας. Σίγουρα όμως τη χαρακτήριζε η βεβαιότητα πως όλα είναι εφικτά. Πιστεύαμε στη θετική πλευρά των ανθρώπων και στην επικράτησή της, τραγουδούσαμε πιο δυνατά (έστω και φάλτσα), οι πόλεμοι ήταν πιο μακρινοί, οι γονείς πιο αυστηροί αλλά και πιο γελαστοί.

Τα καλοκαίρια στα νησιά ήταν ωραίες περιπέτειες σε μια φιλόξενη φύση, η θάλασσα πιο φιλική, πιο δικιά μας. κι οι παραλίες πιο άδειες. Στις παρέες μας σχολιάζαμε τα βιβλία που διαβάσαμε και τους δίσκους των συγκροτημάτων που ακούγαμε. Μπήκαμε σε ένα Πανεπιστήμιο που μας ένοιαζε ο κόσμος περισσότερο παρά τα μαθήματά μας, κάτι που κατηγορήθηκε στα επόμενα χρόνια από τους «ρεαλιστές» και τους τεχνοκράτες που ήθελαν σπουδές εστιασμένες στην αγορά εργασίας. Και των οποίων είδαμε την προκοπή τους αργότερα που έριξαν τη χώρα στα βράχια. Σίγουρα το επίπεδο διαβίωσης δεν ήταν καλύτερο τότε αλλά οι περισσότεροι ένιωθαν μέλη σε μεγάλες παρέες με κοινά όνειρα. Ο κόσμος ήταν ένας τόπος άδικος αλλά σήκωνε μερικές βελτιώσεις. Και αρκετοί πιστεύαμε ότι αυτό μπορούσε να γίνει.

Ανεξάρτητα από το τι ακολούθησε, δεν δικαιώνει σε τίποτε τους στεγνά ρεαλιστές, υπήρξε μια ομορφιά  που η ανάμνησή της μπορεί να πυροδοτήσει κάτι ανάλογο στο μέλλον. Και δεν θα έπρεπε να υπάρχει καμία αντίθεση ανάμεσα στους τεχνοκράτες και την Τέχνη.  Αγαπώ τα μαθηματικά το ίδιο σχεδόν με τη λογοτεχνία, την ποίηση, τη μουσική και δεν χρειάστηκε ποτέ να συγκρίνω. Η ευτυχία δεν έχει σχέση μόνο με τις δεκαετίες, ή με τη ξεγνοιασιά και με τη νεότητα. Όσα λιγότερα και ουσιαστικότερα υπάρχουν μέσα μας τόσο περισσότερο την αγγίζουμε...

So long...

Υπάρχει μια ρωγμή σε όλα.

 Από εκεί είναι που μπαίνει μέσα το φως

Στοιχεία για τη δεκαετία του '60

Καβάλα, 22.1.1964

Την Πέμπτην 23ην και ώραν 7.15 μ.μ. εν τη Μεγάλη Αιθούση της '' Χριστ. Εστίας'' τα Κατηχητικά Σχολεία της Ιεράς Μητροπόλεως διοργανώνουν ''βραδυνόν'' αφιερωμένον εις τον Μεγάλον Αγωνιστήν της Ειρήνης Τζων Φ. Κέννεντυ. Θα ακολουθήσει προβολή. Είσοδος ελευθέρα.

Αθήναι, 24.3.1964

Η είσοδος εις την αίθουσαν των συνεδριάσεων της Βουλής του Βασιλέως Κωνσταντίνου και της διαδόχου Ειρήνης συνωδεύθη από τα παρατεταμένα χειροκροτήματα και τας επευφημίας των Βουλευτών. Ακολούθως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Χρυσόστομος ανέπεμψε δέησιν μετά το πέρας της οποίας ο Βασιλεύς έδωσε τον νενομισμένον όρκον τον οποίον είχε δώσει και ολίγας ώρας μετά τον θάνατον του αειμνήστου Βασιλέως Παύλου εις την αίθουσαν τελετών των Ανακτόρων.

Ιωάννινα, 3.4.1964

Από την συνάδελφον '' Ηπειρωτικόν Μέλλον '' πληροφορούμεθα ότι μετά τας Αθήνας, την Θεσ/νίκην και την Ρόδον απέκτησαν και τα Ιωάννινα επαγγελματίαν σωφερίνα, την Δίδα Έλλην Πανταζήν.

Αθήναι, 31.1.1965

Τας νυχτερινάς ώρας ο Οθωμανός Έλλην υπήκοος Σεφέρ Ογλού Ισμέτ ετών 22, ανερριχήθη εις τον εξώστην διωρόφου οικίας εις την Πλάκαν και, αφού ήνοιξεν την θύραν της βεράντας, εισήλθεν εντός του δωματίου και αφήρεσεν, ενώ οι ένοικοι εκοιμώντο ένα πορτοφόλι, ένα τρανζίστορ και 1000 δραχ.
Αιφνιδίως, ο κλέπτης διέκρινεν επί της κλίνης μίαν νεάνιδα κοιμωμένην, ενώ παραπλεύρως έκειτο ο στηθόδεσμός της, εις την θέαν του οποίου ο Σεφέρ Ισμέτ ήρχισε να αυτοηδονίζεται, εκβάλλων γοεράς φωνάς. Η νέα αφυπνίσθη και εκάλεσεν εις βοήθειαν, με αποτέλεσμα να προστρέξουν οι ένοικοι του κτιρίου, οι οποίοι κατεδίωξαν τον κλέφτην. Ο τελευταίος συνελήφθη υπό περιπόλου η οποία διήρχετο εκείνην την στιγμήν από την περιοχήν.

Καβάλα 10.9.1966

Η υπόθεσις των κατασχεθέντων εις τα γραφεία της ΕΔΑ Καβάλας προκηρύξεων με αντισυμμαχικόν περιεχόμενον ήχθη χθες ενώπιον του Αυτοφώρου 3μελούς Πλημμελειοδικείου Καβάλας με κατηγορούμενον τον συλληφθέντα γραμματέα της ΕΔΑ κ. Δ. Μουρατίδην.

Καβάλα, 22.5.1969

Φέρεται εις γνώσιν των διευθυντών Εστιατορίων, Ταβερνών και Εξοχικών κέντρων ότι διά της υπ. αριθ. 3 Αγοραν. Διατάξεως Νομαρχίας Καβάλας απαγορεύεται η παρασκευή και προσφορά φαγητών εκ παντός είδους κρέατος καθ' εκάστην Παρασκευήν.

Τα σχολεία μετά την απελευθέρωση

Αμέσως μετά την αποκατάσταση της τάξεως και της Ειρήνης, η Κυβέρνηση έκανε την εξαγγελία των μέτρων για την παιδεία. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν τότε, το τι θα γινόταν με τα παιδιά των βουλγαροκρατούμενων περιοχών, που επί 4 χρόνια έμειναν χωρίς σχολείο. Με τα κυβερνητικά μέτρα δινόταν η δυνατότητα να δώσουμε κατατακτήριες εξετάσεις «ως κατ΄ οίκον διδαχθέντες»  και οι επιτυχόντες να καταταγούν στην Γ΄ Γυμνασίου. Καλούμασταν δηλαδή εμείς οι τυχεροί να κάνουμε με άλμα επί κοντώ εκείνο που, αν γινόταν φυσιολογικά, θα το περνούσαμε με ελαφρό τροχάδην. Σε λίγους μήνες θα έπρεπε να καλύψουμε μια 4ετία σπουδών.
Δύσκολο να περιγράψει κανείς την ένταση εκείνου του καιρού, που δεν άφηνε περιθώρια ούτε για ανάσα. Οκτάωρο και πολλές φορές εννιάωρο μάθημα στο σχολείο. Ανεβοκατέβασμα στο Χορτοκόπι δυο και τρεις φορές την εβδομάδα. Στην Καβάλα εν τω μεταξύ άνοιξαν τα Γυμνάσια Αρρένων και Θηλέων και το ιδιωτικό του Παπασιδέρη. Έπρεπε λίγους μήνες να φοιτήσουμε  και σ΄ αυτά για να μπορέσουμε να προσαρμοστούμε για τις σπουδές στο Λύκειο που μας περίμεναν. 
Στην Καβάλα παρακολουθήσαμε την Άνοιξη του ΄45 τα μαθήματα της Β΄ τάξεως και στις ώρες που περίσσευαν και της Α΄...
Κείμενο: Γιώργος Ζάννης, Πικρά Χρόνια
Φωτογραφία: Μαθητές του 16ου Δημοτικού σχολείου παρελαύνουν στο δημοτικό στάδιο συνοδευόμενοι από τη δασκάλα τους Κλειώ Παπαμάρκου το 1947. Εμφανής η διαφορά στις ηλικίες τους (αρχείο Χρήστου Χρ.).

Εις την Σελήνην

...ν’ αναβαίνεις εις τον ουρανόν,

και προς την γην να ατενίζεις,

άνευ συντρόφου να γυρίζεις

μέσω αστέρων ξένων, μακρινών.
Κων. Καβάφης

Θάλασσα του Πρωιού

Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ’ εγώ την φύσι λίγο.

Θάλασσας του πρωιού κι ανέφελου ουρανού

λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλα
ωραία και μεγάλα φωτισμένα.

Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά
(τα είδ’ αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)·
κι όχι κ’ εδώ τες φαντασίες μου...

Κων. Καβάφης

ένα μπάνιο ακόμη

Αιωνιότητα δεν είναι ό,τι αντέχει στο χρόνο

αλλά ό,τι σφραγίζει μια στιγμή

ανεπανάληπτα.

Λίγο πριν την πρώτη σταγόνα της βροχής ...

Κατά πού θ’ απλώσουμε τα χέρια μας
τώρα που δε μας λογαριάζει πια ο καιρός

Κατά πού θ’ αφήσουμε τα μάτια μας
τώρα που οι μακρυνές γραμμές ναυάγησαν στα σύννεφα

Σεπτέμβρης

Τώρα που έφυγε ο Ιούνιος, ο Ιούλιος και ο Αύγουστος.

Τώρα που ξεμαύρισες και δεν μιλάς καλοκαιρινά.

Στη λευκή σου εποχή.

Χωρίς τον ήλιο τον ηλιάτορα να σου χαρίζει αναίδεια,

γλωσσάρα και λαμπερό δέρμα.

Χωρίς κρυμμένες κυτταρίτιδες στα κόπερτον.

Χωρίς παραλίες. Χωρίς τις λέξεις- σαράντα υπό σκιάν.

Γιατί τον Αύγουστο η γλώσσα μαυρίζει και ψήνεται.

Τον Αύγουστο λες θέλω, έρχομαι...

Ενώ τον Σεπτέμβριο η γλώσσα ξασπρίζει και ψιχαλίζει.

Τον Σεπτέμβριο λες δεν ξέρω, φοβάμαι, έβγαλε ψυχρούλα,

θα βρέξει, άστο για μετά, τι να σου πω τώρα, θα βράσω φασόλια. Όσα πρόλαβες να πεις τα είπες.

Κι όσα δεν πρόλαβες θα τα πεις του χρόνου. Τώρα μπορείς να μελαγχολήσεις για το καλοκαίρι που ξαναέφυγε και θα ξαναφύγει μέχρι να ξανάρθει. Το ίδιο έκαναν και πριν από σένα κι ο Ρεμπώ, κι ο Γκαίτε, κι ο Ασλάνογλου κι η φίλη μου η Καίτη που έχει κομμωτήριο στην Πάτρα.

[Γλυκερία Μπασδέκη]

Άπαντες παρόντες

 Κι αν άλλαξαν οι φίλοι μας λιγάκι

αλλάξαμε κι εμείς με τη σειρά μας

Η Μεγάλη Λέσχη

 ...Στέκεσαι μπρος στην «αναπαλαιωμένη» Μεγάλη Λέσχη. Ο νους σου πάει στον ετήσιο χορό της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών. Η Λέσχη λάμπει στην χειμωνιάτικη νύχτα του 1937,38,39 κατάφωτη από τους πολυελαίους της. Τελευταίες αναλαμπές μιας εποχής που πλησιάζει το τέλος της, ενώ πληθαίνουν οι μακρινοί απόηχοι από «πολέμους και ακοάς πολέμων». Καταφθάνουν τα μαύρα ταξί, Φορντ μοντέλο Α, και τα μετρημένα ιδιωτικά. Ο καλός κόσμος συνδυάζει τη διασκέδαση με τη φιλανθρωπία. Διαμαντόπετρες και σμαράγδια σε λαιμούς και σε δάχτυλα, βαρύτιμες γούνες ριγμένες σε πάμπλουτους ώμους τυλίγουν φορέματα από ακριβούς οίκους μόδας της Αθήνας ή και της Γαλλίας προκαλώντας θαυμασμό μαζί με κάποιο μικρό φθόνο ανάμεσα στις αστές κυρίες με τη σεμνότερη εμφάνιση... Οι μεγάλοι καπνέμποροι που είχαν χτίσει τα περίφημα αρχοντικά τους στις προηγούμενες δεκαετίες και πέρασαν τις μπόρες των εργατικών ταραχών, του συνδικαλισμού και του οικονομικού κραχ του 1929 ανασαίνουν κάπως τώρα, μαζί τους και η μεσαία τάξη των επαγγελματιών και επιστημόνων που βολεύονται, αν όχι ιδεολογικά, τουλάχιστον οικονομικά, στην πειθαρχημένη γαλήνη της Μεταξικής δικτατορίας... Θυμάσαι ακόμα τόσες παλιές ευρωπαϊκές πόλεις που διατηρούν ζηλότυπα τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους και αναρωτιέσαι αν μια πόλη που γκρεμίζει τόσο αδιάφορα το παρελθόν της  μπορεί να χτίσει μέλλον που να μην είναι μια φτηνή απομίμηση σ' ένα πολιτιστικό κενό.

Κείμενο: Κρίτων Χουρμουζιάδης, περ. Υπόστεγο, τχ. 1, 1987.

Φωτογραφία: Απρίλιος 1930, (Φωτο-Φοξ, προσωπικό αρχείο).

Εύα

Αν είχε γράψει η Εύα τη Γένεση, πώς να ήταν άραγε η πρώτη νύχτα έρωτα του ανθρώπινου γένους; Η Εύα θα άρχιζε δηλώνοντας πως δεν είχε γεννηθεί από κανένα παΐδι, ότι δεν γνώριζε κανέναν όφι, ότι δεν πρόσφερε μήλα σε κανένα, και ότι ο Θεός δεν της είπε ποτέ ότι θα κοιλοπονάει στη γέννα, κι ότι ο άντρας θα είναι το αφεντικό. Όλα αυτά είναι σκέτα ψέματα, δηλώσεις του Αδάμ στον Τύπο...

Eduardo Galeano

Η Καβάλα

Η Καβάλα είναι περίεργη πόλις. Ανεβαίνεις σε μια κορφή βουνού. Μόλις φτάσεις στην κορφή κατεβαίνει τ΄αυτοκίνητο από ιλιγγιώδεις κορδέλες: στους πρόποδες του βουνού είναι αμφιθεατρικά χτισμένη η πόλη. Έχει όλο λόφους χτισμένους. Στον πιο ψηλό είναι ένα κάστρο. Πάνω απ΄ όλα αυτά περνά ένα ρωμαϊκό υδραγωγείο, τεράστιο. Το ξενοδοχείο είναι καλό, «Αστέρας». Απ΄ την μπαλκονόπορτα ζήτησα να βλέπω το «Ιμαρέτ». Μπρος στην πλατεία είναι το μνήμα της μάνας του Μωχάμετ Άλη. Τώρα που επιστρέψαμε, ευτυχώς ο Καραντινός πήγε να συναντήσει κάποιο παλιό συμμαθητή του. Επωφελήθηκα και συνέχισα μέχρι το «Ιμαρέτ». Μέσα στη νύχτα είτανε φαντασμαγορικό. Μπήκα μέσα. Καταπληκτικό. Στοές και οντάδες και βρύσες. Ρώτησα. Ο Νάσερ δεν ενδιαφέρεται πια, το εγκατέλειψε και τώρα στεγάζονται φτωχοί. Οι καπνοδόχες άχρηστες στα μαγειριά. Δεν γίνεται πια το φημισμένο πιλάφι των «πού ήμουνα και πού βρέθηκα»...
Κείμενο: Νίκος Εγγονόπουλος, ...και σ΄αγαπώ παράφορα-Γράμματα στη Λένα 1959-1967.
Φωτογραφία: Ιούνιος 1961, Δημήτρης Παπαδήμος, Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α. Στο άνω μέρος-αριστερά διακρίνεται το υπό ανέγερση Αρχαιολογικό Μουσείο.
Υ.Γ. Το καλοκαίρι του 1964 το ΚΘΒΕ ανέβασε στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων την τραγωδία του Ευρiπίδη ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ, σε σκηνοθεσία του Σωκράτη Καραντινού και  μετάφραση του Κώστα Βάρναλη. Ο ποιητής και ζωγράφος Νίκος Εγγονόπουλος είχε αναλάβει τα σκηνικά και τα κοστούμια.

...λάμποντας πάνω στη θάλασσα