Το σπίτι του Ευάγγελου Σαμαρά

Το τι γυρεύουμε από τη ζωή το δείχνουμε με τον τρόπο που κάνουμε αρχιτεκτονική.

Με τον τρόπο που χτίζουμε τα σπίτια μας και με το πως τα κατοικούμε.

Άρης Κωνσταντινίδης

    

    Έμενα μερικά σπίτια παρακάτω επί της οδού Εγνατίας. Ανηφόριζα την Αλαμάνας -θα πήγαινα στην Α΄Δημοτικού τότε- όπου συναντούσα παιδιά συνομήλικα μου και παίζαμε ώρες ατέλειωτες.. Στο ισόγειο του σπιτιού της φωτογραφίας έμενε ο  Γιάννης Ν., ενώ στον πρώτο όροφο ο Βαγγέλης Σ. Απέναντι τους έμενε ο Γιώργος Π. Όταν ο καιρός δεν το επέτρεπε ο Γιάννης με φώναζε για επιτραπέζια παιχνίδια μέσα στο σπίτι τους. Θυμάμαι πως όλα ήταν τεράστια. Τα παράθυρα, τα ψηλοτάβανα δωμάτια με τα ξύλινα πατώματα. Και την θέα προς τη Ραψάνη, Όταν άρχισα να πηγαίνω στο σχολείο, σιγα σιγά σταματήσα να παίζω μαζί τους, αν και παραμείναμε φίλοι, αυτοί πήγαιναν στο 12ο Δημοτικό ενώ εγώ στο 16ο. Ξαναβρεθήκαμε σαν συμμαθητές όταν πήγαμε στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.

    Το σπίτι ήταν ιδιοκτησία του Ευάγγελου Σαμαρά (Τραπεζούντα 18;; - Καβάλα 1959) παππού του Βαγγέλη. Ξεκίνησε να εργάζεται από 15 ετών στην καπνεμπορική εταιρία Meyer et Cie και συνέχισε στην περίφημη  Commercial Company of Salonica Limited και πέθανε ως τεχνικός διευθυντής της. Είχε πέντε παιδιά: τέσσερα αγόρια, τους Άλκη, Πάτροκλο, Αλέξανδρο και Γιώργο (δολοφονήθηκε από τους Βούλγαρους στην Κατοχή) και μία κόρη την Αναστασία.  Το 1926  κατασκεύασε στη γωνία των οδών Αλαμάνας και 7ης Μεραρχίας, το σπίτι του. Ήταν ένα τριώροφο εκλεκτικιστικό κτίριο, με μία κατοικία ανά όροφο. Η κατώτερη είχε είσοδο από την οδό Αλαμάνας, ενώ οι δύο άλλες από την οδό Μεραρχίας. Το οικόπεδό του  είχε μεγάλη κλίση, γι’ αυτό από την οδό Μεραρχίας ήταν ορατοί οι δύο τελευταίοι όροφοι. Για δε τη μέγιστη εξασφάλιση της θέας δημιουργήθηκε και η λοξότμιση της κάτοψης στη γωνία του οικοπέδου. 

     Ένα κτίριο με νεοκλασική καταβολή, και διακόσμηση art deco, στο οποίο η χρήση οπλισμένου σκυροδέματος ήταν περιορισμένη, συγκεκριμένα αυτό χρησιμοποιήθηκε μόνο στα μικρά μπαλκόνια με τα φουρούσια, καθώς η τεχνολογία του σπιτιού είναι παραδοσιακή (πέτρινοι, τοίχοι στο ισόγειο, τούβλο στον όροφο, ξύλινοι δοκοί στα πατώματα, ξύλινα ζευκτά στη στέγη). Η όψη προς της οδό 7^ης Μεραρχίας, χαρακτηρίζεται από συμμετρία, που τονίζεται από την κεντρική κεραία, που στον όροφο φέρει μικρά μπαλκόνια. Συμμετρική είναι και η όψη προς την Αλαμάνας, με περισσότερα όμως μπαλκόνια. Οι δύο αυτές όψεις φέρουν διακόσμηση με κυφώσεις, ενώ ενιαία διπλή ταινία που ανυψώνεται τοπικά πάνω από τα γείσα των παραθυριών, ενοποιεί τις όψεις. Ενδιαφέρουσες επισημάνσεις είναι ο μη τονισμός της στάθμης του τελευταίου ορόφου και η ο περιορισμός της διακόσμησης των ανοιγμάτων μόνο με τον τονισμό της ποδιάς τους. Ο τελευταίος όροφος στεγάζεται με κεραμοσκεπή, που κρύβεται από υψηλό γείσο, που φέρει διακοσμημένο αέτωμα πάνω από την κεραία της εισόδου. 
  Η κατεδάφισή του στα τέλη της δεκαετίας του 1970, στέρησε από την πόλη ένα κτίριο αντιπροσωπευτικό της οικονομικής της ακμής και του κοσμοπολιτισμού του μεσοπολέμου.
Κείμενο: Η περιγραφή των μορφολογικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων του κτιρίου από τη Σαπφώ Αγγελούδη
Φωτογραφίες: 1. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Ο δρόμος που φαίνεται είναι η 7ης Μεραρχίας.
2. Τέλη δεκαετίας του 1930. Στο βάθος, πίσω από την κατοικία διακρίνονται οι εγκαταστάσεις της καπνοβιομηχανίας Μαρούλη και η Ραψάνη.
3. 1957. Στο βάθος ψηλά η νοτιοδυτική όψη της κατοικίας. Ακριβώς πίσω από της φωτογραφιζόμενες, επί της Εγνατίας, το σπίτι που μεγάλωσα...