Οι ελάχιστοι Εβραίοι που επέζησαν από το ολοκαύτωμα προσπάθησαν το 1945 να ανασυστήσουν την κοινότητά τους. Είχαν να παλέψουν για να ξαναρχίσουν τη ζωή τους σε μια πόλη που η κάθε της γωνία έκρυβε μνήμες των δικών τους που χάθηκαν. Κάποιοι από τους επιζήσαντες εκτοπίσθηκαν σε εξορία λόγω των φρονημάτων τους και κάποιοι φυλακίσθηκαν. Σύμφωνα με τα Αρχεία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Καβάλας, στις αρχές του 1947, η Κοινότητα είχε 47 μέλη που κατοικούσαν στην Καβάλα και 8 που ζούσαν στην Ξάνθη. Μετέφεραν τη Συναγωγή τους σε άλλο κτίριο στην οδό Παύλου Μελά 10, δίπλα στην παλιά που είχε καταστραφεί από τους Βούλγαρους.Ένας από τους διασωθέντες ήταν ο Σαμπετάϊ ((Σάμπι) Τσιμίνο. Ο Σαμπετάϊ και ο πατέρας του Ααρών στάθηκαν τυχεροί, γιατί το 1942 μαζί με άλλους Εβραίους στάλθηκαν ο πρώτος σαν εργάτης στη Μπελίτσα της Βουλγαρίας, ενώ ο πατέρας του εκτός του Στρυμόνα. Το Μάρτιο του 1943 ο Σαμπετάϊ ενώ εργαζόταν σε καταναγκαστικά έργα συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου στη Βουλγαρία, είδε σε ένα ανοιχτό βαγόνι συρμού τη μητέρα, τα πέντε αδέρφια του, τους θείους, τις θείες του και πολλά ξαδέρφια του. '' Σάμπι να προσέχεις'', του φώναξε η μητέρα του.
" Σώσε μας'', ούρλιαζαν τα αδέρφια του. Κατάλαβε ότι το κακό ήταν μπροστά του. Αυτή ήταν η τελευταία εικόνα που είχε από τους δικούς του και μέχρι το Νοέμβρη του 2003 που πέθανε στοίχειωνε τα όνειρα του κάθε βράδυ. Ο Σαμπετάϊ γύρισε στην Καβάλα, όπου γνώρισε τη γυναίκα του Μπέλα και απέκτησαν δύο παιδιά.
'' Ήμασταν μόνοι μας. Δεν βρήκαμε τίποτε. Τα φτιάξαμε όλα από την αρχή, αλλά η ψυχή δεν ξαναφτιάχνεται. Δεν θέλαμε να έχουμε μνήμες, γιατί αυτές πονούσαν πολύ. Πάντα η πληγή θα μένει ανοιχτή'', εξομολογήθηκε χρόνια μετά σε ένα ντοκυμαντέρ για το Ολοκαύτωμα.Πάντα χαμογελαστός, ευθυτενής, ευφραδής, ο Σαμπετάϊ ήταν ο μοναδικός Εβραίος της πόλης το 2003, τη χρονιά που πέθανε.
Σήμερα κανένας Εβραίος δεν ζει στην Καβάλα.
Φωτογραφίες:
1. Ο Σαμπετάϊ Τσιμίνο, φωτογραφημένος το 1980 από τον Morrie Camhi.
2. Το σπίτι της οικογένειας Τσιμίνο στην οδό Κολοκοτρώνη.
3. Μερικοί από τους 1484 Καβαλιώτες Εβραίους που θανατώθηκαν στην Τρεμπλίνκα.
Κείμενο:
1. Σαπφώ Αγγελούδη, ΚΑΒΑΛΑ 1912-2015
2. Ιωσήφ Μεβοράχ, Οι Εβραίοι στη Μέκκα του Καπνού.
