Ανεπαισθήτως

 Είμαι πολύ συγκινημένος που έρχομαι στην Καβάλα μετά από τριάντα χρόνια. Για πρώτη φορά είχα έρθει το 1956 με το φίλο μου, Γιώργο Μοσχίδη, για να δώσουμε ένα «λογοτεχνικό βραδινό». Τότε ήμασταν μερακλωμένοι με τη λογοτεχνία κι αυτά τα μεράκια διήρκεσαν τρεις-τέσσερεις δεκαετίες. Αργότερα, και χωρίς να το καταλάβω -ανεπαισθήτως, που λέει κι ο Καβάφης- κάτι άλλαξε στη ζωή μου και γύρω στο 1970 ένιωσα κάποια στροφή προς τη Φιλολογία, καθώς και μια ιδιαίτερη αγάπη προς τη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία, πράγμα που δεν μου το είχε προσφέρει η μάνα μου που με είχε γαλουχήσει με την ιδέα ότι εμείς είμαστε Μικρασιάτες και όχι Μακεδόνες. Αποτέλεσμα αυτής της καινούριας ρίζας ήταν να στραφώ στην έρευνα της λογοτεχνίας και της πνευματικής ζωής στη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία την περίοδο από το 1850 μέχρι το 1950...
Τώρα ετοιμάζω την ανθολογία των Ελλήνων ποιητών που έγραψαν επί Τουρκοκρατίας στη Μακεδονία και που είναι 12 Θεσσαλονικείς, και σε άλλες 11 πόλεις. Μεταξύ αυτών και ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης, που είναι μεγάλη φυσιογνωμία, όσο κι αν κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι στιχουργός. Ναι, αλλά σ΄αυτή την εποχή της αθηναϊκής σχολής είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουμε ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία διακρίνουμε έναν ποιητή από ένα στιχουργό. 

Ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης είχε ένα ποίημα που αναφέρεται, σε ποιο θέμα νομίζετε; Δεν μπορείτε να φανταστείτε. Στην τσουκνίδα. Σας βεβαιώνω πως πρόκειται για ένα από τα πιο πρωτότυπα ποιήματα που έχω διαβάσει. Η τσουκνίδα παραπονιέται ότι ο κόσμος την περιφρονεί, αλλά ο Πανάγαθος της έδωσε κι αυτής ίδια δικαιώματα, να ζει , να αναπνέει, να ρουφάει από το χώμα τις τροφές για να ζήσει, να βγάζει φύλλα. Σας αναφέρω μόνο αυτό το μικρό παράδειγμα για να σας δείξω πόσο βιαζόμαστε, ξιπασμένοι και φαντασμένοι, να περιφρονούμε κάθε τι δικό μας. Μου ΄λεγε μάλιστα ένας Καβαλιώτης στη Θεσσαλονίκη πρόσφατα: «Με τον Κωνσταντινίδη τώρα θα καταπιαστούμε; Δεν είμαστε καλά». «Έχεις δίκιο», του λεω. «Καταπιάσου εσύ με το Σεφέρη κι άσε για μας τα σκουπίδια...».
... Προσπαθώ με όλα αυτά, φλυαρώντας τόση ώρα και γυρίζοντας  μια στην ποίηση και μια στη βιβλιογραφία, να σας δείξω πόσο αυτά τα πράγματα που φαινομενικά είναι αταίριαστα- το ένα είναι δημιουργία με πάθος και με έμπνευση, το άλλο είναι φιλολογία με έρευνα- έχουν όμως ένα κοινό στοιχείο: Την προσκόλληση στα πράγματα. Βέβαια, όχι πως όλοι οι ποιητές θέλουν να είναι προσκολλημένοι στα πράγματα, αλλά τουλάχιστον πιστεύω, πως η ποίηση δεν είναι μοναχά η έκφραση των αισθημάτων, αλλά και η έκφραση των πραγμάτων. Ξεκινώντας από την ποίηση, μπορεί να φτάσουμε στην τοπική ιστορία. Ξεκινώντας από την τοπική ιστορία, μπορεί να συγκινηθούμε και να επιστρέψουμε πιο φορτισμένοι στην ποίηση.
Καθώς ερχόμουν με το αυτοκίνητο για την Καβάλα είδα έξω από το Σταυρό τον Πύργο του Βατατζή και συγκινήθηκα πολύ. Ο Βατατζής ξεκίνησε από τη Νίκαια και κατέληξε στη Μακεδονία για να ενοποιήσει τα κομμάτια του παλαιού Βυζαντίου. Ένα από τα ωραιότερα ποιήματα που έχω διαβάσει γι΄ αυτό το θέμα είναι του Ν.Γ. Πεντζίκη...
Δεν θα ξεχάσω πόσο συγκινήθηκα, όταν πρωτοανακάλυψα πως κάποιος άγνωστος ποιητής στη Θεσσαλονίκη, ονόματι Κώστας Σκαλτσάς (ο οποίος δεν ευτύχησε να γίνει μεγάλος ποιητής γιατί ήταν και δημοσιογράφος) ήρθε στην Καβάλα, εργάστηκε ως συντάκτης σε τοπικές εφημερίδες και το 1930 κατάφερε να εκδώσει την πρώτη «Ιστορία της Καβάλας» Ήταν κι αυτός ένας πρωτοπόρος, στον τομέα της τοπικής ιστορίας...

Πηγή: Το ΠεριΩδικό της Πόλης
Απομαγνητοφώνηση-με πρωτοβουλία του Κοσμά Χαρπαντίδη-από την ομιλία του Ντίνου Χριστιανόπουλου κατά την παρουσίαση του βιβλίου του με τίτλο «Ελληνικές εκδόσεις μακεδονικών πόλεων, πλην Θεσσαλονίκης, επί Τουρκοκρατίας- έκδοση του  Ι.Λ.Α.Κ», που έγινε στην Καβάλα στις 15 Νοεμβρίου 2000. 

Φωτογραφίες: 1. Το πρώτο ιστορικό βιβλιοπωλείο ''Ήλιος''  της Καβάλας,του Σωκράτη Διαμαντόπουλου στην οδό Μ. Αλεξάνδρου.

2. Ο ποιητής  Ι. Κωνσταντινίδης