Νίκος Ε. Καραγιαννακίδης
Σελίδες με τοπικό άρωμα…
«Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα
μυρίσει» λέει μια παροιμία και οι καλές, ηλιόλουστες και προκλητικές
για διαφυγή μέρες θα της έδιναν όλα τα δίκια. Όπου νάναι ανοιξιάζει, και μέσα
στο μυαλό μου –όλο και πιο συχνά- στριφογυρνά ένας στίχος του Διονύση Σαββόπουλου
«Σύντροφέ
μου, αχ τι κακό, μέρα μ’ ήλιο σαν κι αυτό, να την τρώει τ’ αφεντικό». Ο
νοών νοείτω…
Άλλου είδους ανατροπή θέλω να προτείνω
σήμερα. Τρέχουμε οι περισσότεροι, τρέχουμε να πληρώσουμε τις δόσεις, τα
στεγαστικά, τα φροντιστήρια, τα αυξημένα ποσά για τον καθημερινό επιούσιο, τα
διάφορα που έχουμε αναλάβει και φορτωθεί. Και διασχίζουμε τους δρόμους της
πόλης, και μπαινοβγαίνουμε σε κτίρια, και τρέχουμε και τελειωμό δεν έχουμε. Και
χρόνο δεν έχουμε ποτέ. Και χρόνο για διάβασμα ΠΟΤΕ!
Κι εγώ νομίζω ότι έχουμε, αρκεί να
ενδιαφερθούμε. Επειδή η πόλη έχει τη δική της ιστορία, επειδή οι δρόμοι έχουν
ονόματα που κάτι σημαίνουν, επειδή πολλά κτίρια όπου μπαινοβγαίνουμε έχουν
παρελθόν (το Εμπορικό Κέντρο, το πολυκατάστημα ZARA, το Δημαρχείο…κι άλλα πολλά, αυτά μου
ήρθαν πρόχειρα…), να προτείνω μερικά βιβλία που θα μπορούσε κάποιος να
δανειστεί, να φωτοτυπήσει, να…κλέψει, βρε αδελφέ; (Ψυχραιμία, δεν το εννοώ!)
Μερικά βιβλία για την πόλη, για την Ιστορία
της, που μπορεί κάποια να μην είναι «βαρέως» επιστημονικά, αλλά έχουν το δικό
τους ενδιαφέρον. Το λέω αυτό, επειδή ΚΑΙ τα «βαρέως» έχουν ενδιαφέρον, αλλά
αυτά τα «άλλα» έχουν το καθένα ΚΑΙ μιαν ιστορία δική τους, εκτός από αυτήν που
αφηγούνται.
Λοιπόν, πάμε να τα δούμε με τη σειρά
(έκδοσης).
Πρώτο, ο «Οδηγός Καβάλλας» του
Ιωάννη Πρώιου, εκδοθείς το 1926. Ένας θησαυρός πληροφοριών για την πόλη όπως ήταν
τότε, λίγο μετά από το «σοκ» του 1922. Πληροφορίες για τα πάντα. Απίστευτα
ενδιαφέρουσες. Τι να πρωτοπώ; Για δρόμους, καταστήματα, συλλόγους, υπηρεσίες,
ψυχαγωγία κι ό,τι μπορείτε (και δε μπορείτε) να φανταστείτε!!!
Δεύτερο, ένα συμπαθέστατο τομίδιο, η «Ιστορία
της Καβάλλας» του (και) δημοσιογράφου Κώστα Σκαλτσά, εκδοθέν στα 1930.
Θα το βρείτε ΜΟΝΟ στη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Πολύ ενδιαφέρον και πολύ σπάνιο.
Τρίτος, ο «Οδηγός Καβάλας» των
Χρήστου Βραϊκίδη και Γ. Τάτση, τυπωμένος στα 1949. Καταπληκτικός.
Τέταρτος, ο «Οδηγός της Καβάλας» του
δάσκαλου Σταύρου Ρωμανιά, σε εκδόσεις 1949, 1958, 1965, 1972. Όπου τον βρείτε,
φωτοτυπήστε τον!
Πέμπτη, η «Ιστορία της Καβάλας» του
καθηγητή (συνταξιούχου πια – πολλά τα έτη!) Κώστα Χιόνη. Πρωτοκυκλοφόρησε στα
1968, αλλά ανατυπώθηκε το 2000 με τον τίτλο «Συνοπτική Ιστορία της πόλης
Καβάλας, των Φιλίππων και της Θάσου», στη σειρά «Δημοσιεύματα Ιστορικού
Αρχείου» του Δημοτικού Μουσείου Καβάλας.
 |
| Προσθήκη λεζάντας |
Έκτος, ο «Οδηγός Μουσείου Καβάλας. Νεάπολις
–Χριστούπολις – Καβάλα» του φευγάτου από τούτο το μάταιο (και για τους
ανασκαφείς;) κόσμο αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη. Εκδόθηκε στα 1969 και είναι
μοναδικός.
Έβδομο, ένα ιδιότυπο βιβλίο. Γράφτηκε από
έναν πολυπράγμονα άνθρωπο, χωρίς επιστημονική συγκρότηση, αλλά που «χώθηκε»
πολύ στα της τοπικής ιστορίας, ων δημοσιογράφος. Τώρα εγκαταβιοί στην
πρωτεύουσα, αλλά θα ήθελα πολύ να μάθαινα τι ανακάλυψε τα χρόνια που ίδρυσε την
Παύλειο Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (θα επανέλθω στο θέμα κάποτε στο μέλλον).
Τέλος πάντων, ο Ευάγγελος Σ. Παπαδόπουλος έγραψε προδικτατορικά και κυκλοφόρησε
και τότε και στα 1984 μια «Ιστορία του Νομού Καβάλας» (τη
δεύτερη φορά δίτομη). Ψάξτε την…
Όγδοο, ένα εξόχως ενδιαφέρον (και
προκλητικό για ανάγνωση και περαιτέρω σκέψη) ένα τομίδιο – έκδοση μιας
ομάδας ερευνητών από το Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εκπονήθηκε ως μελέτη για την ανάπλαση της Παλιάς
πόλης της Καβάλας στις αρχές της δεκαετίας του 1990, επί παντοδυναμίας Λευτέρη
Αθανασιάδη, όταν γινόταν «έφοδος στον ουρανό» (θα τα πούμε κι αυτά άλλοτε…). «Καβάλα
INTRA
MUROS»
(Καβάλα, Εντός των τειχών) το όνομα –τίτλος της έκδοσης και μεγάλο το ενδιαφέρον
της.
Ένατο και δέκατο, αντίστοιχα, δύο βιβλία
διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά με κοινό το πάθος των συγγραφέων. Το ένα, ύστατη
προσφορά στην αγαπημένη πόλη, γράφτηκε από τον αείμνηστο Κώστα Ορφανίδη (1924 –
2001) και αποτελεί συλλογή άρθρων σε τοπικά και άλλα έντυπα. Είναι έκδοση της
Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καβάλας και τιτλοφορείται «Ιστορικά και Τοπωνυμικά της
Καβάλας». Ζουμερό!
Και τελευταίο, ένα βιβλίο – σταθμός, ένα βιβλίο –εργαλείο, ένα υποστήριγμα (θα
έγραφα «βακτηρία» αν υπήρχε κι υπήρχα στα χρόνια του μεσοπολέμου, αλλά να το πω
«μπαστούνι» σήμερα; Θα ήταν άδικο!) πατριδογνωσίας,
τοπογνωσίας, ιστοριογνωσίας κι αυτογνωσίας για όλους μας, που ούτε νιώθουμε
ότι από κάπου ερχόμαστε και από κάπου «κρατάμε» ούτε ότι γι’ αυτή τη γενέθλια
γη- «τούτη [τ]η γη που την πατούμε, όλοι μέσα θε να μπούμε»- καλό θα ήταν να ξέρουμε
και κατιτίς.
Χωρίς περισσότερους επαίνους, αν και θα
τους άξιζε, αναφέρομαι στο βιβλίο – έκδοση κι αυτό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης
Καβάλας, στα 1995 - «Καβάλα 1391 -1967. Βιβλιογραφικός Οδηγός για
τη νεότερη και σύγχρονη Ιστορία της πόλης και της περιοχής», που
εκπόνησε ο Κυριάκος Α. Λυκουρίνος.
Αυτά για σήμερα. Την επόμενη φορά που θα
«χτυπήσω» βιβλιογραφικά, θα προτείνω και άλλα, λίγο πιο «περιπετειώδη» βιβλία.
Ελπίζω να μη βαριέστε, επειδή είναι περισσότερα από ό,τι υποψιαζόμαστε…
Όλες οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο βρίσκονται στον «Οδηγό της Καβάλας» του Σταύρου Ρωμανιά, έκδοσης 1949.
Θερμές ευχαριστίες στο Νίκο Καραγιαννακίδη για το έξοχο κείμενό του.
