Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός

Γωνία Υψηλάντου 
και Σκρά.

Η λογοτεχνία για τη σκοτεινή πλευρά της ζωής

Αν η αρρώστια είναι η σκοτεινή πλευρά της ζωής, μιά δεύτερη υπηκοότητα, τότε αντιλαμβάνεται κανείς τι είδους υπηκοότητα γεννά μια επιδημία - κι ακόμη περισσότερο όταν εξελίσσεται σε πανδημία, έγραφε  το 1978 η Σούζαν Σόνταγκ  στο δοκίμιό της ''Η νόσος ως μεταφορά''. Το συγκεκριμένο δοκίμιο καταγγέλει τις κοινωνικές διαστρεβλώσεις αλλά είναι κι ένας ύμνος στην ιατρική, τη μόνη που μπορεί να προστατέψει τη ζωή αλλά και το νόημά της, το οποίο εκφράζει η λογοτεχνία. Αν όμως η λογοτεχνία εκφράζει το περιεχόμενο της ζωής, ακόμη και στις πιο δυσοίωνες περιπτώσεις, η ιατρική είναι ο αγώνας για τη ζωή  στην ύψιστη έκφρασή της και ίσως να μην είναι τυχαίο που πολλοί συγγραφείς υπήρξαν και γιατροί.
Γιατροί είναι και οι πρωταγωνιστές στα μυθιστορήματα «Πανούκλα» (1947) του Αλμπέρ Καμί και «Περί Τυφλότητος» (1996) του Ζοζέ Σαραμάγκου.
Συμπτωματικά το δεύτερο τα διάβασα πρόσφατα, λίγο πριν ανακοινωθεί στην Κίνα η ύπαρξη του Covid19. Ένας άνθρωπος ξαφνικά χάνει το φως του. Ο οφθαλμίατρος που τον εξετάζει, δεν του βρίσκει τίποτε, αλλά τυφλώνεται κι αυτός και με τη σειρά τους πλήθος άλλοι. Η τυφλότητα αποκτά χαρακτηριστικά επιδημίας, γι αυτό η κυβέρνηση αποφασίζει να επιβάλλει σε όλους καραντίνα. Σκηνές αγριότητας και καταστολής εκτυλίσσονται όσο διαρκεί η επιδημία, η ομοιότητα των οποίων με αυτές της Κίνας είναι εντυπωσιακή. Τελικά η επιδημία στο μυθιστόρημα του Σαραμάγκου εξαφανίζεται. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης συνθήκης αλλά και τη φωτεινή: αυτήν του γαλήνιου επιστήμονα γιατρού, ο οποίος μαζί με τη γυναίκα του αποτελούν δύο εξαίρετους θετικούς ήρωες.
Γιατρός είναι και ο πρωταγωνιστής στην Πανούκλα του Καμί. Στην  παραλιακή πόλη Οράν της Αλγερίας ο γιατρός Ριέ ανακαλύπτει ένα ψόφιο ποντίκι. Σύντομα διαπιστώνεται ότι πρόκειται για πανούκλα, Η κυβέρνηση διστάζει στην αρχή να πάρει μέτρα αλλά τελικά αναγκάζεται να θέσει την πόλη σε καραντίνα. Το βιβλίο θεωρήθηκε μια εκπληκτική αλληγορία για το φασισμό ( ο οποίος εξάλλου απεκλήθη «φαιά πανούκλα»), όμως είναι και κάτι πολύ παραπάνω: μια περιγραφή του αγώνα που δίνει ο άνθρωπος ενάντια σε όσα θέτουν σε κίνδυνο την υπόστασή του και το πεπρωμένο του.
Ιστορικά οι επιδημίες αλλάζουν την κοινωνία σε ανώτερο επίπεδο, αλλά και τον ψυχισμό και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η συνείδησή μας. Ίσως τα νέα έργα του γραπτού λόγου που θα παραχθούν να αναδείξουν για άλλη μια φορά τους αφανείς ήρωες που κρατούν το μέλλον μας στα χέρια τους. Τους επιστήμονες και τους ερευνητές και όχι τους υπερφίαλους και αλαζόνες «ηγέτες» που κυβερνούν τον κόσμο.

Σημεία των Καιρών

Από το Πάρκο στη Μυροβόλο...

Κυριακή του Πάσχα, ώρα 21:00.

Πού έδυ σου το κάλλος...

Μεγάλη Παρασκευή, 19 Απριλίου 1946. Περιφορά του επιταφίου στη συνοικία του Αγίου Αθανασίου. Μεγάλη η συμμετοχή των τοπικών αρχών και των προσφυγικών σωματείων που συνοδεύονταν από σημαίες και λάβαρα των χαμένων πατρίδων. Η πομπή ακολουθούσε τη διαδρομή: οδός Αγ. Αθανασίου- Σούγιολου- Γαλλικής Δημοκρατίας μέχρι την πλατεία Νικοτσάρα και επέστρεφε στο ναό από την Ελληνικής Δημοκρατίας ενώ έψαλλαν όλοι με πλήρη κατάνυξη το «Ω γλυκύ μου έαρ ...».

Η περιφορά του Επιταφίου του Αγίου Αθανασίου τη δεκαετία του ΄30, ήταν η μόνη στην Καβάλα, και γι΄αυτό αποτελούσε σημαντικό θρησκευτικό γεγονός.

Πηγές:
Κείμενο: Ε. Πέγιου, Βόλτα στην Καβάλα του χθες.
Φωτογραφία: Αθ. Οικονομίδης

κόκκινο το φεγγάρι...

ανεβαίνει σαν φόβος πια
και μόνο...