Μια μέρα το αποφάσισε η μάνα.
- Εδώ θα μείνουμε. Η Καβάλα είναι κοντά στην πατρίδα, και δεν ξέρει κανένας τι γίνεται με την πολιτική. Η θάλασσά της ξεκινά από τα δικά μας νερά, από τα Στενά, τον Ελλήσποντο. Αν χρειαστεί να ξαναπάμε ειν΄εύκολο....
Σπίτι μας είχαν τάξει, χτίζονταν, απ΄αυτό ήμασταν ήσυχοι.Το πώς θα βάζαμε μπρος, ν΄ανοίγαμε τους μπόγους μας, το πώς θ΄αρχίζαμε βρίσκοντας κι οι δυό μιά δουλειά που ήταν το καλύτερο, αυτό συλλογιόμαστε...
Από το διήγημα του Φώτη Πρασίνη : Αυτός κι εγώ
Η σκηνοθέτις Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ, που το 2012 παρουσίασαν το έργο "Σμύρνη: η καταστροφή μιάς κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922'', παρουσιάζουν το δεύτερο μέρος με τίτλο "Από τις δύο πλευρές του Αιγαίου''. Αναφέρεται στο Διωγμό και την Ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας. Ιστορικοί από την Αμερική, την Ευρώπη, την Ελλάδα και την Τουρκία, αναφέρονται στο Διωγμό, ενώ πρόσφυγες πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες. Το ντοκυμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό.Σήμερα η ιδέα της ανταλλαγής ανθρώπινων ομάδων θα καταδικαζόταν απερίφραστα. Ακόμη και ο ίδιος ο όρος «ανταλλαγή πληθυσμών» δεν θα ήταν αποδεκτός, αφού η ανταλλαγή παραπέμπει σε παραχώρηση πραγμάτων από ιδιοκτήτες. Οι άνθρωποι που ξεριζώθηκαν πίστευαν ότι η προσφυγιά τους θα είναι προσωρινή και με μαζικά συλλαλητήρια διαμαρτύρονταν για την «ανθρωποεμπορία των λαών», ζητούσαν το δικαίωμα της παλλινόστησης, διακηρύσσοντας ότι «θα διαμαρτύρωνται αενάως αυτοί και τα τέκνα αυτών, κληροδοτούντες το συναίσθημα τούτο της οδύνης και της διαμαρτυρίας εις τας επερχόμεας γενεάς».
Η σύμβαση της Ανταλλαγής επικυρώθηκε στις 25 και 26 Αυγούστου 1923 και τέθηκε σε εφαρμογή το φθινόπωρο του 1923.
Φωτογραφία 1: Σε πρώτο πλάνο Τούρκοι κάτοικοι της πόλης φορτώνουν την περιουσία τους σε βάρκες για το καράβι που τους περιμένει να τους μεταφέρει στην Τουρκία. Στο βάθος το σημερινό 5ο Γυμνάσιο, κατοικία τότε του Τούρκου έμπορου Αλή Πασατζίκ. Αριστερά του διακρίνεται ένα παρόμοιας μορφής κτίριο, που δεν υπάρχει σήμερα. Από το ντοκυμαντέρ « Από τις δύο πλευρές του Αιγαίου».
Φωτογραφία 2: . Πρόσφυγες στη Μυτιλήνη το 1914. Από τους πρώτους διωγμούς. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Στοιχεία για το κείμενο, από την Περιοδική Έκδοση του Συλλόγου Μικρασιατών Καβάλας «Μνήμη».
