Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2024

Ήμασταν χαρούμενοι τότε;

 Σε μία πρόσφατη επιστημονική μελέτη αναφέρεται ότι οι νέοι από τη δεκαετία του ΄70 μέχρι τη δεκαετία του '90 έζησαν την καλύτερη περίοδο και ήταν πιο ευτυχισμένοι. Σ΄ αυτές βέβαια τις έρευνες έχει μεγάλη σημασία ποιες παράμετροι έχουν ληφθεί ως κυρίαρχες. Η ελευθερία, η Δημοκρατία, η ασφάλεια και οι πολλές ευκαιρίες είναι ψηλά στη λίστα. Μοιάζουν κάπως τεχνοκρατικές αλλά η καθεμιά τους έχει πολύ περισσότερο όνειρο μέσα τους απ' ότι φαίνεται. Η δεκαετία του '80, που θυμόμαστε σαν έφηβοι, ήταν σίγουρα η δεκαετία της ξεγνοιασιάς. Ήταν κάτι σαν παιδική χαρά. Καμία δεν συγκρίνεται μαζί της. Βέβαια σε καμία άλλη δεκαετία δεν ήμασταν έφηβοι, οπότε υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να έχουμε εξιδανικεύσει τα χρόνια της νεότητά μας. Σίγουρα όμως τη χαρακτήριζε η βεβαιότητα πως όλα είναι εφικτά. Πιστεύαμε στη θετική πλευρά των ανθρώπων και στην επικράτησή της, τραγουδούσαμε πιο δυνατά (έστω και φάλτσα), οι πόλεμοι ήταν πιο μακρινοί, οι γονείς πιο αυστηροί αλλά και πιο γελαστοί.
Τα καλοκαίρια στα νησιά ήταν ωραίες περιπέτειες σε μια φιλόξενη φύση, η θάλασσα πιο φιλική, πιο δικιά μας. κι οι παραλίες πιο άδειες. Στις παρέες μας σχολιάζαμε τα βιβλία που διαβάσαμε και τους δίσκους των συγκροτημάτων που ακούγαμε. Μπήκαμε σε ένα Πανεπιστήμιο που μας ένοιαζε ο κόσμος περισσότερο παρά τα μαθήματά μας, κάτι που κατηγορήθηκε στα επόμενα χρόνια από τους «ρεαλιστές» και τους τεχνοκράτες που ήθελαν σπουδές εστιασμένες στην αγορά εργασίας. Και των οποίων είδαμε την προκοπή τους αργότερα που έριξαν τη χώρα στα βράχια. Σίγουρα το επίπεδο διαβίωσης δεν ήταν καλύτερο τότε αλλά οι περισσότεροι ένιωθαν μέλη σε μεγάλες παρέες με κοινά όνειρα. Ο κόσμος ήταν ένας τόπος άδικος αλλά σήκωνε μερικές βελτιώσεις. Και αρκετοί πιστεύαμε ότι αυτό μπορούσε να γίνει.
Ανεξάρτητα από το τι ακολούθησε, δεν δικαιώνει σε τίποτε τους στεγνά ρεαλιστές, υπήρξε μια ομορφιά  που η ανάμνησή της μπορεί να πυροδοτήσει κάτι ανάλογο στο μέλλον. Και δεν θα έπρεπε να υπάρχει καμία αντίθεση ανάμεσα στους τεχνοκράτες και την Τέχνη.  Αγαπώ τα μαθηματικά το ίδιο σχεδόν με τη λογοτεχνία, την ποίηση, τη μουσική και δεν χρειάστηκε ποτέ να συγκρίνω. Η ευτυχία δεν έχει σχέση μόνο με τις δεκαετίες, ή με τη ξεγνοιασιά και με τη νεότητα. Όσα λιγότερα και ουσιαστικότερα υπάρχουν μέσα μας τόσο περισσότερο την αγγίζουμε...

Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2024

So long...

Υπάρχει μια ρωγμή σε όλα.


 Από εκεί είναι που μπαίνει μέσα το φως


Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2024

Στοιχεία για τη δεκαετία του '60

Καβάλα, 22.1.1964
Την Πέμπτην 23ην και ώραν 7.15 μ.μ. εν τη Μεγάλη Αιθούση της '' Χριστ. Εστίας'' τα Κατηχητικά Σχολεία της Ιεράς Μητροπόλεως διοργανώνουν ''βραδυνόν'' αφιερωμένον εις τον Μεγάλον Αγωνιστήν της Ειρήνης Τζων Φ. Κέννεντυ. Θα ακολουθήσει προβολή. Είσοδος ελευθέρα.

Αθήναι, 24.3.1964
Η είσοδος εις την αίθουσαν των συνεδριάσεων της Βουλής του Βασιλέως Κωνσταντίνου και της διαδόχου Ειρήνης συνωδεύθη από τα παρατεταμένα χειροκροτήματα και τας επευφημίας των Βουλευτών. Ακολούθως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Χρυσόστομος ανέπεμψε δέησιν μετά το πέρας της οποίας ο Βασιλεύς έδωσε τον νενομισμένον όρκον τον οποίον είχε δώσει και ολίγας ώρας μετά τον θάνατον του αειμνήστου Βασιλέως Παύλου εις την αίθουσαν τελετών των Ανακτόρων.

Ιωάννινα, 3.4.1964
Από την συνάδελφον '' Ηπειρωτικόν Μέλλον '' πληροφορούμεθα ότι μετά τας Αθήνας, την Θεσ/νίκην και την Ρόδον απέκτησαν και τα Ιωάννινα επαγγελματίαν σωφερίνα, την Δίδα Έλλην Πανταζήν.

Αθήναι, 31.1.1965
Τας νυχτερινάς ώρας ο Οθωμανός Έλλην υπήκοος Σεφέρ Ογλού Ισμέτ ετών 22, ανερριχήθη εις τον εξώστην διωρόφου οικίας εις την Πλάκαν και, αφού ήνοιξεν την θύραν της βεράντας, εισήλθεν εντός του δωματίου και αφήρεσεν, ενώ οι ένοικοι εκοιμώντο ένα πορτοφόλι, ένα τρανζίστορ και 1000 δραχ.
Αιφνιδίως, ο κλέπτης διέκρινεν επί της κλίνης μίαν νεάνιδα κοιμωμένην, ενώ παραπλεύρως έκειτο ο στηθόδεσμός της, εις την θέαν του οποίου ο Σεφέρ Ισμέτ ήρχισε να αυτοηδονίζεται, εκβάλλων γοεράς φωνάς. Η νέα αφυπνίσθη και εκάλεσεν εις βοήθειαν, με αποτέλεσμα να προστρέξουν οι ένοικοι του κτιρίου, οι οποίοι κατεδίωξαν τον κλέφτην. Ο τελευταίος συνελήφθη υπό περιπόλου η οποία διήρχετο εκείνην την στιγμήν από την περιοχήν.

Καβάλα 10.9.1966
Η υπόθεσις των κατασχεθέντων εις τα γραφεία της ΕΔΑ Καβάλας προκηρύξεων με αντισυμμαχικόν περιεχόμενον ήχθη χθες ενώπιον του Αυτοφώρου 3μελούς Πλημμελειοδικείου Καβάλας με κατηγορούμενον τον συλληφθέντα γραμματέα της ΕΔΑ κ. Δ. Μουρατίδην.

Καβάλα, 22.5.1969
Φέρεται εις γνώσιν των διευθυντών Εστιατορίων, Ταβερνών και Εξοχικών κέντρων ότι διά της υπ. αριθ. 3 Αγοραν. Διατάξεως Νομαρχίας Καβάλας απαγορεύεται η παρασκευή και προσφορά φαγητών εκ παντός είδους κρέατος καθ' εκάστην Παρασκευήν.

Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2024

Τα σχολεία μετά την απελευθέρωση

Αμέσως μετά την αποκατάσταση της τάξεως και της Ειρήνης, η Κυβέρνηση έκανε την εξαγγελία των μέτρων για την παιδεία. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν τότε, το τι θα γινόταν με τα παιδιά των βουλγαροκρατούμενων περιοχών, που επί 4 χρόνια έμειναν χωρίς σχολείο. Με τα κυβερνητικά μέτρα δινόταν η δυνατότητα να δώσουμε κατατακτήριες εξετάσεις «ως κατ΄ οίκον διδαχθέντες»  και οι επιτυχόντες να καταταγούν στην Γ΄ Γυμνασίου. Καλούμασταν δηλαδή εμείς οι τυχεροί να κάνουμε με άλμα επί κοντώ εκείνο που, αν γινόταν φυσιολογικά, θα το περνούσαμε με ελαφρό τροχάδην. Σε λίγους μήνες θα έπρεπε να καλύψουμε μια 4ετία σπουδών.
Δύσκολο να περιγράψει κανείς την ένταση εκείνου του καιρού, που δεν άφηνε περιθώρια ούτε για ανάσα. Οκτάωρο και πολλές φορές εννιάωρο μάθημα στο σχολείο. Ανεβοκατέβασμα στο Χορτοκόπι δυο και τρεις φορές την εβδομάδα. Στην Καβάλα εν τω μεταξύ άνοιξαν τα Γυμνάσια Αρρένων και Θηλέων και το ιδιωτικό του Παπασιδέρη. Έπρεπε λίγους μήνες να φοιτήσουμε  και σ΄ αυτά για να μπορέσουμε να προσαρμοστούμε για τις σπουδές στο Λύκειο που μας περίμεναν. 
Στην Καβάλα παρακολουθήσαμε την Άνοιξη του ΄45 τα μαθήματα της Β΄ τάξεως και στις ώρες που περίσσευαν και της Α΄...
Κείμενο: Γιώργος Ζάννης, Πικρά Χρόνια
Φωτογραφία: Μαθητές του 16ου Δημοτικού σχολείου παρελαύνουν στο δημοτικό στάδιο συνοδευόμενοι από τη δασκάλα τους Κλειώ Παπαμάρκου το 1947. Εμφανής η διαφορά στις ηλικίες τους (αρχείο Χρήστου Χρ.).

Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2024

Εις την Σελήνην


...ν’ αναβαίνεις εις τον ουρανόν,
και προς την γην να ατενίζεις,
άνευ συντρόφου να γυρίζεις
μέσω αστέρων ξένων, μακρινών.
Κων. Καβάφης

Τρίτη 8 Οκτωβρίου 2024

Θάλασσα του Πρωιού

Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ’ εγώ την φύσι λίγο.
Θάλασσας του πρωιού κι ανέφελου ουρανού
λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλα
ωραία και μεγάλα φωτισμένα.
Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά
(τα είδ’ αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)·
κι όχι κ’ εδώ τες φαντασίες μου...
Κων. Καβάφης

Τετάρτη 2 Οκτωβρίου 2024

ένα μπάνιο ακόμη


Αιωνιότητα δεν είναι ό,τι αντέχει στο χρόνο
αλλά ό,τι σφραγίζει μια στιγμή
ανεπανάληπτα.

Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2024

Λίγο πριν την πρώτη σταγόνα της βροχής ...

Κατά πού θ’ απλώσουμε τα χέρια μας
τώρα που δε μας λογαριάζει πια ο καιρός



Κατά πού θ’ αφήσουμε τα μάτια μας
τώρα που οι μακρυνές γραμμές ναυάγησαν στα σύννεφα

Παρασκευή 6 Σεπτεμβρίου 2024

Σεπτέμβρης

Τώρα που έφυγε ο Ιούνιος, ο Ιούλιος και ο Αύγουστος.
Τώρα που ξεμαύρισες και δεν μιλάς καλοκαιρινά.
Στη λευκή σου εποχή.
Χωρίς τον ήλιο τον ηλιάτορα να σου χαρίζει αναίδεια,
γλωσσάρα και λαμπερό δέρμα.
Χωρίς κρυμμένες κυτταρίτιδες στα κόπερτον.
Χωρίς παραλίες. Χωρίς τις λέξεις- σαράντα υπό σκιάν.
Γιατί τον Αύγουστο η γλώσσα μαυρίζει και ψήνεται.
Τον Αύγουστο λες θέλω, έρχομαι...
Ενώ τον Σεπτέμβριο η γλώσσα ξασπρίζει και ψιχαλίζει.
Τον Σεπτέμβριο λες δεν ξέρω, φοβάμαι, έβγαλε ψυχρούλα,
θα βρέξει, άστο για μετά, τι να σου πω τώρα, θα βράσω φασόλια. Όσα πρόλαβες να πεις τα είπες.
Κι όσα δεν πρόλαβες θα τα πεις του χρόνου. Τώρα μπορείς να μελαγχολήσεις για το καλοκαίρι που ξαναέφυγε και θα ξαναφύγει μέχρι να ξανάρθει. Το ίδιο έκαναν και πριν από σένα κι ο Ρεμπώ, κι ο Γκαίτε, κι ο Ασλάνογλου κι η φίλη μου η Καίτη που έχει κομμωτήριο στην Πάτρα.
[Γλυκερία Μπασδέκη]

Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου 2024

Άπαντες παρόντες


 Κι αν άλλαξαν οι φίλοι μας λιγάκι
αλλάξαμε κι εμείς με τη σειρά μας

Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου 2024

Η Μεγάλη Λέσχη

 ...Στέκεσαι μπρος στην «αναπαλαιωμένη» Μεγάλη Λέσχη. Ο νους σου πάει στον ετήσιο χορό της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών. Η Λέσχη λάμπει στην χειμωνιάτικη νύχτα του 1937,38,39 κατάφωτη από τους πολυελαίους της. Τελευταίες αναλαμπές μιας εποχής που πλησιάζει το τέλος της, ενώ πληθαίνουν οι μακρινοί απόηχοι από «πολέμους και ακοάς πολέμων». Καταφθάνουν τα μαύρα ταξί, Φορντ μοντέλο Α, και τα μετρημένα ιδιωτικά. Ο καλός κόσμος συνδυάζει τη διασκέδαση με τη φιλανθρωπία. Διαμαντόπετρες και σμαράγδια σε λαιμούς και σε δάχτυλα, βαρύτιμες γούνες ριγμένες σε πάμπλουτους ώμους τυλίγουν φορέματα από ακριβούς οίκους μόδας της Αθήνας ή και της Γαλλίας προκαλώντας θαυμασμό μαζί με κάποιο μικρό φθόνο ανάμεσα στις αστές κυρίες με τη σεμνότερη εμφάνιση... Οι μεγάλοι καπνέμποροι που είχαν χτίσει τα περίφημα αρχοντικά τους στις προηγούμενες δεκαετίες και πέρασαν τις μπόρες των εργατικών ταραχών, του συνδικαλισμού και του οικονομικού κραχ του 1929 ανασαίνουν κάπως τώρα, μαζί τους και η μεσαία τάξη των επαγγελματιών και επιστημόνων που βολεύονται, αν όχι ιδεολογικά, τουλάχιστον οικονομικά, στην πειθαρχημένη γαλήνη της Μεταξικής δικτατορίας... Θυμάσαι ακόμα τόσες παλιές ευρωπαϊκές πόλεις που διατηρούν ζηλότυπα τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους και αναρωτιέσαι αν μια πόλη που γκρεμίζει τόσο αδιάφορα το παρελθόν της  μπορεί να χτίσει μέλλον που να μην είναι μια φτηνή απομίμηση σ' ένα πολιτιστικό κενό.
Κείμενο: Κρίτων Χουρμουζιάδης, περ. Υπόστεγο, τχ. 1, 1987.
Φωτογραφία: Απρίλιος 1930, (Φωτο-Φοξ, προσωπικό αρχείο).

Τετάρτη 28 Αυγούστου 2024

Εύα

Αν είχε γράψει η Εύα τη Γένεση, πώς να ήταν άραγε η πρώτη νύχτα έρωτα του ανθρώπινου γένους; Η Εύα θα άρχιζε δηλώνοντας πως δεν είχε γεννηθεί από κανένα παΐδι, ότι δεν γνώριζε κανέναν όφι, ότι δεν πρόσφερε μήλα σε κανένα, και ότι ο Θεός δεν της είπε ποτέ ότι θα κοιλοπονάει στη γέννα, κι ότι ο άντρας θα είναι το αφεντικό. Όλα αυτά είναι σκέτα ψέματα, δηλώσεις του Αδάμ στον Τύπο...
Eduardo Galeano

Τετάρτη 21 Αυγούστου 2024

Η Καβάλα

Η Καβάλα είναι περίεργη πόλις. Ανεβαίνεις σε μια κορφή βουνού. Μόλις φτάσεις στην κορφή κατεβαίνει τ΄αυτοκίνητο από ιλιγγιώδεις κορδέλες: στους πρόποδες του βουνού είναι αμφιθεατρικά χτισμένη η πόλη. Έχει όλο λόφους χτισμένους. Στον πιο ψηλό είναι ένα κάστρο. Πάνω απ΄ όλα αυτά περνά ένα ρωμαϊκό υδραγωγείο, τεράστιο. Το ξενοδοχείο είναι καλό, «Αστέρας». Απ΄ την μπαλκονόπορτα ζήτησα να βλέπω το «Ιμαρέτ». Μπρος στην πλατεία είναι το μνήμα της μάνας του Μωχάμετ Άλη. Τώρα που επιστρέψαμε, ευτυχώς ο Καραντινός πήγε να συναντήσει κάποιο παλιό συμμαθητή του. Επωφελήθηκα και συνέχισα μέχρι το «Ιμαρέτ». Μέσα στη νύχτα είτανε φαντασμαγορικό. Μπήκα μέσα. Καταπληκτικό. Στοές και οντάδες και βρύσες. Ρώτησα. Ο Νάσερ δεν ενδιαφέρεται πια, το εγκατέλειψε και τώρα στεγάζονται φτωχοί. Οι καπνοδόχες άχρηστες στα μαγειριά. Δεν γίνεται πια το φημισμένο πιλάφι των «πού ήμουνα και πού βρέθηκα»...
Κείμενο: Νίκος Εγγονόπουλος, Γράμματα στη Λένα 1959-1967.
Φωτογραφία: Ιούνιος 1961, Δημήτρης Παπαδήμος, Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α. Στο άνω μέρος-αριστερά διακρίνεται το υπό ανέγερση Αρχαιολογικό Μουσείο.
Υ.Γ. 
Το καλοκαίρι του 1964 το ΚΘΒΕ ανέβασε στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων την τραγωδία του Ευρiπίδη ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ, σε σκηνοθεσία του Σωκράτη Καραντινού και  μετάφραση του Κώστα Βάρναλη. Ο ποιητής και ζωγράφος Νίκος Εγγονόπουλος είχε αναλάβει τα σκηνικά και τα κοστούμια.

Δευτέρα 19 Αυγούστου 2024

Κυριακή 18 Αυγούστου 2024

Κυριακή

Τις Κυριακές οι άνθρωποι είναι εξομολογητικοί, αισθάνονται ότι αν δεν τα βγάλουν όλα, θα παραιτηθούν μια για πάντα από τις επιθυμίες τους.
Γύρω στις έξι το απόγευμα νιώθεις την ανάγκη να καθαρίσεις, παίρνεις τηλέφωνα με αγωνία και δεν βρίσκεις κανέναν. Τότε βγάζεις το τηλέφωνο απ’ την πρίζα, το κλείνεις σ’ ένα χαρτονένιο κουτί, φοράς το μπουφάν σου, βγαίνεις έξω, ακουμπάς  το κουτί δίπλα στα σκουπίδια και πας μια μεγάλη βόλτα στην άκρη της πόλης. Αλίμονό σου αν η πόλη δεν έχει άκρη...
Χρ. Βακαλόπουλος

Τετάρτη 7 Αυγούστου 2024

όταν πέσει λίγη μπουνάτσα...

Της σιγουριάς τα υλικά
είναι λόγια γλυκά
σε κασέτες γραμμένα

 

Γι’ αυτά που ήρθανε τόσο αργά
μα τα πήρε η καρδιά
με τα χέρια ανοιγμένα

Πέμπτη 25 Ιουλίου 2024

ένα καταπορτοκαλί φεγγάρι

 


αν και σχεδόν μισό

Δευτέρα 22 Ιουλίου 2024

Στην οδό Κουντουριώτου τη δεκαετία του 1950

Προχωρώντας προς τα επάνω την Κουντουριώτου, μετά το γωνιακό κρασοπωλείο του Κονιόρδου όπου πάνω στα αναποδογυρισμένα βαρέλια των κρασιών εργάτες του λιμανιού άπλωναν πρόχειρα μια λαδόκολλα με μεζεδάκια και ξεκινούσαν το κρασί, δεξιά και αριστερά του δρόμου υπήρχαν πολλά μαγειριά. Τα περισσότερα τα διατηρούσαν Κοζανίτες μάγειροι, οι οποίοι μαγείρευαν βαριά τούρκικης κουζίνας φαγητά, όπως σπληνάντερα και τζιγεροσαρμάδες, ντολμάδες και σπεσιαλιτέ κοζανίτικες, φασολάδες με άφθονο κόκκινο πιπέρι.
Εκεί ήταν και τα γαλακτοπωλεία με τη γιαούρτη σε τσανάκες που την πουλούσαν στο χαρτί, και τα στριφτά καϊμάκια, τα οποία σερβίρονταν σε σιροπιαστές τουλούμπες. Εκεί και τα ζαχαροπλαστεία με τις κουρού-μπουγάτσες και τα μπουρέκια, τα ταου-κιοκσού, τα καζάν ντιπί  και τα εκμέκ-κανταΐφ, τους σιροπιαστούς μπακλαβάδες. Εκεί οι χαλβατzήδες με τον ταχινένιο χαλβά, τα γλυκοσούτζουκα,, τα λουκούμια και τα παστέλια. Εκεί στις παράγκες στριμωγμένοι οι σαλεπτζήδες με τα μαγκάλια τους το χειμώνα και το μπουζά το καλοκαίρι, από κοντά και οι στραγαλατζήδες.
Εκεί και τα πατσατζίδικα, με την αναγραφόμενη στο τζάμι διαφήμιση «Καθ΄εκάστην πατσάς». Η μυρωδιά του σκορδάτου πατσά και ο θόρυβος του μαχαιριού τικ-τακ, τικ-τακ μάζευε τότε ένα γύρω όλη την εργατάντζα του λιμανιού, τους μεταφορείς και τους αχθοφόρους... 
Κείμενο: Ευθυμία Πέγιου, Βόλτα στην Καβάλα του χθες.
ΦωτογραφίεςΕπί της Κουντουριώτου, μεταξύ των οδών Ελ. Βενιζέλου και Ερυθρού Σταυρού.
Ellen Auerbach, 1953

Σάββατο 20 Ιουλίου 2024

ν' ανατριχιάζεις


 όπως η σελήνη 
στο νερό

Παρασκευή 19 Ιουλίου 2024

Σούγιολου - ο δρόμος του νερού

Στ΄αντίπερα η ματιά συναντά τις ''Καμάρες'', το παλιό γκριζόμαυρο τείχος με τις μεγάλες τοξωτές τρύπες και το αχρηστεμένο αυλάκι στην κορφή, που άλλοτε χρησίμευε για να φέρει το νερό από το ένα ύψωμα στο άλλο. 
Και τότε, σχεδόν αυθόρμητα, έρχονται πάλι στη μνήμη τα λόγια κάποιας απλοικής φυσιογνωμίας, που κάποτε σου είχε διηγηθεί πως οι καμάρες, πριν χτισθούν σπίτια και πέρα απ΄΄αυτές, είχαν αποτελέσει συμβολικά το σύνορο του τωρινού και του μεταθανάτιου κόσμου.
Κείμενο: Δ. Ιωαννίδης, 1965, περιοδικό Σκαπτή Ύλη
Φωτογραφίες: 1. Η Καβάλα πριν το 1908 (Ζωίδης).
2. Λεπτομέρεια της πρώτης φωτογραφίας  που δείχνει πως κατέληγε το νερό, που ξεκινούσε από τα ''Τρία Καραγάτσια'', στις Καμάρες.

Πέμπτη 18 Ιουλίου 2024

νύχτα του Ιουλίου


...τη φθίνουσα χαρά των μαθητών,

στα τελευταία τζιτζίκια,
στα μεσημέρια που σβήνουν

Πέμπτη 11 Ιουλίου 2024

... είναι φως

 

ο ήλιος πλένει 



 
  τ΄ όνειρο της γης...
 

Τρίτη 9 Ιουλίου 2024

Ο ναός της Θεοτόκου στην Παναγία

Η παλιά εκκλησία της Παναγίας, κτισμένη στην άκρη της χερσονήσου, ανεγέρθηκε μάλλον το 1527 στα χρόνια του επανοικισμού της Καβάλας επί Σουλτάνου Σουλεϊμάν Β΄ του Μεγαλοπρεπούς και του Βεζύρη του Ιμπραήμ Πασά. Ήταν κτισμένη στο τυπικό σχήμα της τρίκλιτης Βασιλικής των μεταβυζαντινών χρόνων, με στέγη από σχιστόπλακες και διακόσμηση από εντοιχισμένα μαρμάρινα γλυπτά που προέρχονταν από αρχαία μνημεία ή και αρχαιότερη εκκλησία της οποίας η θέση και το όνομα είναι άγνωστα. Ένα τραπεζοφόρο που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό μουσείο της πόλης είναι γνωστό ότι διακοσμούσε το Ιερό της Παρθένου και ανήκε μαζί με άλλα γλυπτά στη διακόσμηση της εξωτερικής όψης της αψίδας της εκκλησίας. 
Ο ναός αυτός που αποτελούσε και το σημαντικότερο χριστιανικό μνημείο της Καβάλας, χαρακτηρίσθηκε σαν πιθανό ''τουρκικό κτίσμα'' και κατεδαφίσθηκε το 1960. Στη θέση του κτίσθηκε μια νέα σε ''βυζαντινό στυλ'' εκκλησία.
Το μνημείο έπεσε θύμα και αυτό της μόδας της εποχής μας για το μοντέρνο και το σύγχρονο, που ταυτίζεται συνηθέστατα με την κυριαρχία του μεγάλου όγκου και του τσιμέντου. Κι έτσι η πόλη στερήθηκε δια παντός ενός σημαντικού κτίσματος, χαρακτηριστικό για την ιστορία της στα χρόνια της ανάπτυξής της στον 16ο και 17ο αιώνα. Η σημερινή εκκλησία δεν διαφέρει σε τίποτα από όλες τις άλλες του τύπου ''σταυροειδούς μετά τρούλου'' που ανεγείρονται με μεγάλη συχνότητα σε όλη τη χώρα, κτίσματα κοινότατα και κοινότυπα χωρίς πνοή, ρυθμό και ζωή.
Κείμενο: Αγγελική Στρατή, περ. Υπόστεγο τχ.4 σ.35 
Φωτογραφίες: 1. Η Καβάλα αρχές του 1900. Αριστερά ο ναός του Αγ. Ιωάννη (1866). Στο βάθος, στη χερσόνησο της Παναγίας, διακρίνεται ο τρούλλος του ομώνυμου ναού.
2. Η εκκλησία της Παναγίας τη δεκαετία του 1950.
Σχόλιο: Πρόσφατα άλλος ένας ναός της πόλης έπεσε θύμα της λογικής  του ''μεγάλου όγκου'' και του ''τσιμέντου''. Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Ο ναός μπορεί να μην είχε ιδιαίτερα στοιχεία ιστορικού ενδιαφέροντος, αλλά είχε ξεχωριστή συναισθηματική αξία για τους κατοίκους της περιοχής, με των οποίων το υστέρημα και το μόχθο αναγέρθηκε το 1958.